Gipuzkoa là tỉnh nhỏ nhất Tây Ban Nha, với dân số chỉ 760.000 người (chiếm 1,5% dân số Tây Ban Nha). Nhưng nếu xét về huấn luyện viên, tỉnh này có 2 chiến lược gia trong top 4 Ngoại hạng Anh và 1 HLV dẫn đầu Bundesliga. Gipuzkoa là tỉnh có số lượng cầu thủ bóng đá ở mọi lứa tuổi cao nhất Tây Ban Nha (tính theo đầu người). Tương tự với đạp xe, chèo thuyền. Tỉnh này có đội bóng ném, bóng rổ, điền kinh ở hạng cao nhất Tây Ban Nha và là nơi tổ chức giải chạy lớn thứ 2 cả nước. Đó là chưa kể đến các môn thể thao truyền thống mang đậm văn hóa xứ Basque.
Imanol Alguacil là sản phẩm của lò đào tạo trẻ Real Sociedad, dành gần như cả sự nghiệp chơi bóng cho đội một Real Sociedad và hiện đang là huấn luyện viên trưởng đội bóng này. Alguacil bắt đầu huấn luyện từ làng chài nhỏ Orio, cách sân nhà của Real Sociedad 14km, sau đó làm trợ lý cho đội U19 kể từ năm 2011, trước khi được đưa lên đội B. Ông từng có cơ hội dẫn dắt đội một Real Sociedad trong 9 trận đấu của mùa giải 2017/18 nhưng sau đó rút lui vì muốn tiếp tục gắn bó với bóng đá trẻ. Nửa năm sau, đội bóng lại mời ông một lần nữa và lần này ông đã nhận lời.
5 năm sau, Alguacil vẫn ở đây. Ông nhận việc khi đội đang xếp thứ 15 trên bảng xếp hạng, và đưa họ tới chức vô địch Copa del Rey, danh hiệu đầu tiên sau 34 năm. Real Sociedad là đại diện duy nhất của tỉnh này ở La Liga, và trong lịch sử đội bóng chỉ có John Toshack và Alberto Ormaetxea từng có cơ hội giành danh hiệu với Sociedad. Alguacil cũng đưa đội trở lại đấu trường châu Âu và luôn kết thúc mùa giải trong top 6. Mùa này, Real Sociedad đứng đầu bảng ở Champions League với thành tích bất bại.
Ở đội Một Real Sociedad hiện tại, 10 người từ Gipuzkoa, 13 người là sản phẩm của lò đào tạo trẻ. Trong thời gian ông làm huấn luyện viên trưởng, 22 cầu thủ tự đào tạo được ra mắt đội một.
Orio, nơi Alguacil bắt đầu sự nghiệp huấn luyện, là một làng chài nhỏ chỉ có 6.000 dân, với môn thể thao lớn nhất, gần như là một tôn giáo ở đó, là chèo thuyền. Họ đã giành được nhiều giải đua thuyền Concha hơn bất kỳ nơi nào khác. Một trong những lý do bạn biết Alguacil đến từ Orio là vì ông không bao giờ nói về bản thân nhưng luôn nhắc đến Orio, cũng như việc chèo thuyền. Orio, Gipuzkoa, chính là danh tính của ông. Ông tự hào về quê hương nhiều như chính bản thân mình.
Nơi này đã tạo nên Alguacil, và nhiều người khác nữa. Orio chỉ cách 15km với San Sebastian, quê hương của Mikel Arteta và là thủ phủ của tỉnh. Usurbil cách đó 10km và có dân số 6145 người. Đây là quê hương của Andoni Iraola. Đi xa hơn một chút sẽ thấy Hondarribia, quê hương của Unai Emery. Còn Xabi Alonso đến từ Tolosa. Các huấn luyện viên của Real Sociedad, Bournemouth, Aston Villa và Bayer Leverkusen đều đến từ các thị trấn thuộc Gipuzkoan.
Với diện tích chưa đến 2000km2, Gipuzkoa là tỉnh nhỏ nhất Tây Ban Nha, với dân số chỉ 760.000 người (chiếm 1,5% dân số Tây Ban Nha). Nhưng nếu xét về HLV, tỉnh này có 2 HLV trong top 4 Ngoại hạng Anh và 1 HLV dẫn đầu Bundesliga.
Alguacil tập ở đội trẻ Real Sociedad cùng với Emery. Trong bức ảnh đội trẻ thời điểm đó, bạn cũng sẽ nhận ra Javi Gracia, người đang dẫn dắt Leeds; Roberto Olabe, giám đốc thể thao hiện tại của Real Sociedad; và Imanol Idiakez, huấn luyện viên của Deportivo de La Coruna. Mikel Arteta thời điểm đó đá cho đội trẻ có tên Antiguoko ở San Sebastian cùng với những đồng đội như Alonso hay Iraola (HLV của Bournemouth).
XEM THÊM: Mikel Arteta ở La Masia: "Ai cũng biết cậu ấy có cơ hội đá cho Barca, nhưng Xavi quá đặc biệt"
Và còn nhiều người nữa. Julen Lopetegui, cựu huấn luyện viên đội tuyển Tây Ban Nha, Sevilla, Real Madrid và Wolves, đến từ Asteasu, cách San Sebastian 24 km. Trợ lý của Pep ở Manchester City, Juanma Lillo, giống như Alonso, đến từ Tolosa. Cha của Alonso, Periko, người từng vô địch 2 lần với Real Sociedad khi còn là cầu thủ, cũng là huấn luyện viên. Asier Garitano, đến từ Bergara, cách San Sebastian 60km, đang huấn luyện Tenerife. Và Joseba Exteberria, đến từ Elgoibar, đồng thời là cựu cầu thủ của La Real và Athletic, đang ở Eibar.
Jagoba Arrasate, người vào chung kết Cúp Nhà vua năm ngoái cùng Osasuna, đến từ Berriatua thuộc tỉnh Vizcaya của xứ Basque, nhưng thi lấy bằng huấn luyện viên ở Gipuzkoa. Jose Luis Mendilibar, nhà vô địch Europa League hiện tại, đến từ Zaldivar, cách đó 20km về phía nam. Ernesto Valverde, huấn luyện viên của Athletic Club, lớn lên ở Vitoria, tỉnh Alava, cách đó 90km.
Tất cả bọn họ tới từ Basque, vùng đất gồm 3 tỉnh là Alava, Biscay và Gizpukoa.
Tổng cộng, xứ Basque chiếm 1,4% lãnh thổ và 4,6% dân số Tây Ban Nha. Vào đầu mùa giải này, vùng đất này đã chiếm đến 20% số lượng huấn luyện viên ở giải Ngoại hạng Anh. Dĩ nhiên quê hương chỉ là 1 trong các nhân tố hình thành sự nghiệp của họ. Lopetegui là thành viên của đội hình Barca dưới thời Johan Cruyff. Alonso từng làm việc cùng Rafa Benitez, Pep Guardiola, Jose Mourinho và Carlo Ancelotti. Arteta tới lò La Masia khi mới 15 tuổi và xây dựng sự nghiệp cùng Guardiola. Emery đá ở Lorca, nằm ở phía đông nam đất nước, trước khi dính chấn thương đầu gối và phải giải nghệ. Iraola chơi bóng ở Athletic Club và là học trò của Marcelo Bielsa.
Hai câu lạc bộ lớn nhất xứ Basque là Athletic và Real Sociedad có 3/4 số cầu thủ là người xứ Basque. Cả hai huấn luyện viên, Valverde và Alguacil, đều là người xứ Basque và là cựu cầu thủ của câu lạc bộ mà họ hiện đang huấn luyện.
Điều đó phản ánh một truyền thống sâu sắc, một bản sắc mạnh mẽ, một khát vọng phát triển, luôn hoàn thiện và cạnh tranh bất chấp khó khăn. Hai câu lạc bộ tự hào về sự phát triển của bóng đá trẻ, về huấn luyện.
Khi Arrasate được yêu cầu giải thích điều đó, anh ta ngay lập tức nhắc đến tên Mikel Etxarri - người đã điều hành bóng đá ở Gipuzkoa trong nhiều thập kỷ, bao gồm cả việc chuẩn bị cho thế hệ huấn luyện viên tiếp theo. Và huấn luyện viên Osasuna cho biết hầu hết họ đều đã học được từ đó. Arrasate vốn là 1 giáo viên, và trên thực tế vẫn đang tạm nghỉ nghề giáo để chuyển sang dẫn dắt Osasuna.
Việc tập trung vào bóng đá trẻ và vào việc giảng dạy sẽ mang lại cơ hội cho các huấn luyện viên: Bạn càng huấn luyện nhiều, bạn càng cần nhiều huấn luyện viên. Và cả những người đào tạo huấn luyện viên. Manu Diaz nói: "Vai trò của huấn luyện viên được đánh giá cao và các cơ chế hiện hành ở bóng đá xứ Basque chuẩn bị cho các cầu thủ tiếp tục gắn bó với bóng đá sau khi giải nghệ. Các câu lạc bộ ở đây chuyển sang sử dụng huấn luyện viên cây nhà lá vườn". Trong hai năm qua, 700 huấn luyện viên mới đã được cấp giấy phép ở Gipuzkoa.
Cha của Lopetegui, ông Jose Antonio, là một harrijasotzailea - nhà vô địch bộ môn vác đá thế với kỷ lục là 22 tảng đá, mỗi tảng nặng 100kg, chỉ trong 1 phút. Chú của ông cũng là một harrijasotzailea. Suýt chút nữa Julen Lopetegui cũng theo bộ môn này nhưng cuối cùng, ông đã nhận ra mình thích bóng đá hơn. Ông nói “Cha tôi không thích bóng đá tí nào nhưng việc lớn lên cùng những giá trị từ ông ấy: nỗ lực, hy sinh, không bao giờ đổ lỗi, đã giúp hình thành tính cách của tôi”.
Có một nét văn hóa cộng đồng ở đây. Mọi người cảm nhận rõ về việc làm mọi việc cùng nhau. Không ai cố gắng nổi bật hơn những người còn lại. Ý tưởng đó đã ăn sâu vào xã hội ở đây và bạn thấy rõ điều đó ở Xabi hay Andoni: Chín chắn, thông minh, không tự phụ.
Etxerri nói về lịch sử làm nông nghiệp, nỗ lực thể chất, xây dựng văn hóa hy sinh và đoàn kết, và sự nghiêm túc. Và theo cách Olabe nói, tất cả đều liên quan đến cách xã hội xứ Basque và tỉnh Gipuzkoan đang "rèn giũa chúng tôi, xây dựng sự kiên nhẫn và kiên trì." Ông nói về ý tưởng cuadrilla, một nhóm bạn thân suốt đời, luôn trung thành, không bao giờ quan tâm đến cá nhân, vốn là trung tâm trong ý thức về bản thân của họ.
Một ví dụ: Những người cùng làm về ẩm thực cùng nhau mua nguyên liệu, cùng nấu và ăn cùng nhau, chia sẻ công bằng trong công việc và lợi nhuận. “Có thể có điều gì đó trong đó,” Alvaro Parra, một đồng đội cũ khác của Iraola, Arteta và Alonso tại Antiguoko, nói. "Tất cả họ đều có tính cách riêng nhưng tôi nghĩ xã hội Basque có điểm chung là tính cạnh tranh, nghiêm túc, chuyên nghiệp, mọi thứ đều mang tính tập thể." Có lẽ đó chính là bí quyết giúp vùng đất nhỏ bé này sản sinh ra số lượng lớn huấn luyện viên đỉnh cao đến vậy.
XEM THÊM: Phong cách chiến thuật của Xabi Alonso